Freelance Grafiker Ödemesini Nasıl Almalıdır?

Herkese merhabalar, işlerimin yoğunluğu sebebiyle uzun süredir yazamıyordum.
Bu içeriğimi özellikle freelance çalışan, hayatını serbest zamanlı olarak kazanmaya çalışan değerli grafik tasarımcı ya da grafiker arkadaşlara ithaf etmek istiyorum.

Bir süredir, özellikle facebook gruplarında üzülerek görüyorum ki, işi yapmış ancak ödemesini alamamış pek çok arkadaşımız var.
Özellikle facebook gruplarında gördüğüm bu üzücü hadise ya da hadiseler zinciri, daha ziyade freelance çalışan meslektaşlarımızın başına geliyor.

40 yaşını geçmiş, 20 yıldan fazladır mesleğin içinde bir ağabeyiniz, bir arkadaşınız veya bir kardeşiniz olarak bu konuda haddim olmayarak size bir takım tavsiyelerde bulunmak istiyorum.
Buradaki amacım, ne müşterileri yermek ne de grafikerleri yüceltmek, tabiri caizse maksadım “üzüm yemek, bağcıyı dövmek değil.”

Küçük Ölçekli İşlerde Paranızı Peşin İsteyin

Değerli meslektaşlarım, lafı hiç dolandırmadan direkt olarak size tavsiyem odur ki, düşük meblağlı işlerde yapacağınız işin ücretini peşin olarak isteyiniz.
Arada bir sözleşme ve benzeri bir durum yok ise, yapacağınız iş de yüklü bir para gerektirmeyen basit bir iş ise, ücreti peşin almakta her zaman yarar var.
Tabi bazıları akıllarından hemen şunu geçirebilir, “ama o zaman müşteri başkasına kaçar, bize iş yaptırmaz.”
Evet, aynen söylüyorum ki öyle müşteri size iş yaptırmasın, bırakın kaçsın.

Zira, deyim yerindeyse üç beş kuruşluk iş için dahi, olayı yokuşa süren müşteri, sizin hedef kitleniz olmamalı.

Derdi İş Yaptırmak Olan Müşteri Hemen Ücretinizi Gönderir

Bakın sevgili arkadaşlarım, kıymetli meslektaşlarım, bu yazdıklarımın bir çoğunu eminim ki siz de deneyimlemişsinizdir, sizin de başınıza bu olaylar serisi ile ilgili birçok şey gelmiştir, amacım kesinlikle ukalalık etmek değil, sizlere akıl öğretmek değil; yalnızca naçizane fikirlerimi sizlerle paylaşmaya çalışıyorum. Hepsi bu.

Ancak, uzun deneyimlerime dayanarak ve altını da özellikle kalın kalın çizerek şunu söylemekte büyük yarar görüyorum: gerçekten derdi iş yaptırmak olan müşteri ya da müşteriler, komplike olmayan, basit ve deyim yerindeyse tek atımlık işlerde ücretinizi hemen gönderirler.

Hatta ve hatta şunu da dile getireyim, amacı iş yaptırmak olan müşteri, işini düzgün yapan, portfolyosu sağlam bir grafiker bulduğu zaman kesinlikle onu kaçırmak istemez.

Amacı Gerçekten İş Yaptırmak Olan Müşteriyi Ayırt Etmek

Amacı gerçekten iş yaptırmak olan müşteriyi ayırt etmek, yukarıda da belirtmiş olduğum üzere, yapılacak iş basit bir iş ise, ücreti peşin istemektir.

Ücreti peşin istemek, gerçek maksadı iş yaptırmak olan müşteriyi ayırt etmek için benim açımdan adeta bir turnusol kağıdı gibidir.

Grafiker Ücreti ya da Parayı Neden Peşin İster?

Değerli arkadaşlar, bizim yaptığımız iş (elbette bu işi gerçekten bilen hak edenlere söylüyorum) bir sanat olmasının yanı sıra, deyim yerindeyse el emeği ve göz nurudur.
Ücreti peşin istemek, hem sizi sanatsal anlamda daha çok motive edecek, hem de emeklerinizi boşa çıkarmayacaktır.

Bazı tasarımcı arkadaşlarımız şu hataya düşüyorlar. Ücretlerini almadan, örneğin bir logo çalışması yapıp, müşteriye kullanamayacağı kadar küçük boyutlarda JPEG formatında sunum yapıyorlar.
Bazıları ise, yine baştan hiç ücret talep etmeyenlerle ilgili söylüyorum, logo çalışmalarını yapıp, müşteriye bunu JPEG formatında gönderirlerken, çalışmanın üzerine filigran tarzı bir yazı yazıyor ya da kendi logolarını koyuyorlar.
Sanıyorlar ki müşteri bunu böyle kullanamaz.

Kıymetli arkadaşlarım, değerli tasarımcı kardeşlerim, saygıdeğer büyüklerim; hepinizin çok iyi bildiği üzere, grafik tasarım sanatında, logo tasarımı da buna dahildir, önemli olan fikirdir.
Yani, siz o fikri karşı tarafa bir biçimde verdikten sonra, deyim yerindeyse işin bütün tılsımı kaçmış oluyor.

Karşı taraf, eğer kötü niyetliyse, ki genellikle öyle oluyor, üzerinde filigranlı yazı olan bu görseli alıp çok basit bir biçimde bir başkasına hem de birebir aynısını çizdirebiliyor.
Yani bir bakıma sizin fikrinizi çalmış olurlar; daha doğrusu onlar sizin fikrinizi çalmış olmazlar, siz fikrinizi onlara kendi elinizle vermiş olursunuz.

Eski bir reklamcı ve grafik tasarımcı olarak, kesinlikle bu yola tevessül etmemelisiniz. Bu nihai çözüm değildir, açık söylemek gerekirse bu yöntem sizin kendi kendinizi kandırmanızdır.

Ara Formül: Ücretin Yarısı

Baktınız, ettiniz, konuştunuz; müşteri de size tam olarak güvenemiyor, siz de müşteriye tam olarak güvenemediniz.

Bu durumda ara formülü denemekte fayda var ki o da şudur, en azından ücretin yarısını talep edin, diğer yarısını da iş tesliminde almak üzere anlaşın.
Bu da ara formüllerden bir tanesidir.

Büyük İşlerde Sözleşme Yapın

Büyük ve komplike işler söz konusuysa, yani söz gelimi bir aylık ya da iki aylık gibi bir proje söz konusuysa, bunu hukuken güvence altına alın.

Sözleşme yapın, hem siz güvende olun, hem de müşteriniz güvende olsun.
Her iki tarafın da tabiri caizse kafasının rahat olduğu bir durum bence en kıymeti en yüksek durumlardan birisidir.

Bu şartlar altında çıkan işler hem daha güzel ve özenli olur, hem de bu hadise her iki taraf açısından da son derece sağlıklıdır.

Küçük İşlerde Dahi Ödeme ya da Ön Ödeme Yapmak İstemeyen Müşteriden Uzak Durun

Elbette burada yazdığım görüşlerim beni bağlar, siz bunları yapmak zorunda değilsiniz. Her şeyden önce herkes kendi şartlarını kendisi belirler ve oluşturur; ancak bana sorarsanız, hiç tanımadığınız, daha önce hiç çalışmadığınız, hiç bilmediğiniz herhangi birisine, deyim yerindeyse “5 kuruş para almadan” iş yapmayınız.
Bana içinizden diyebilirsiniz, “sana ne kardeşim, ben böyle çalışıyorum”, eyvallah, ona da söylenecek söz yok. Seçim sizin, siz bilirsiniz…

Sonuç

Ben 22 yıllık tasarımcılık ve reklamcılık yaşamımda, özellikle freelance işler konusunda, gerek bizzat kendim bu gibi durumlar yaşadım, gerek arkadaş çevremden gördüm ve gerekse de içeriğin başında da belirttiğim üzere facebook grupları başta olmak üzere pek çok platformda bu gibi üzücü durumlara şahitlik ettim.

Sizlere naçizane tavsiyem, ödeme ya da en azından ön ödeme almadan tabiri caizse mouse ya da çizim tabletinizi dahi oynatmayın.

Bu benim kişisel tavsiyem olup elbette son karar siz değerli meslektaşlarımındır.

Kendinize iyi bakın, hoşça kalın… / Selder GÜLYÜZ